klp.plLegiony Polskie - udział w wojnach napoleońskich (1797-1802)
W Paryżu w 1794 roku powstała organizacja emigracyjna [poj]Agencja[/poj], która reprezentowała umiarkowane skrzydło w narodowej sprawie. Za cel stawiała sobie „dążenie do świętego celu podźwignięcia Ojczyzny”. Przeciwstawiała się [poj]Deputacji[/poj] również emigracyjnej organizacji lewicowej, popierającej działania spiskowe na terenie kraju po upadku powstania kościuszkowskiego. Agencja zgłosi... więcejKsięstwo Warszawskie (1807-1812)
Okoliczności utworzenia Księstwa WarszawskiegoNadzieje Polski na odzyskanie niepodległości przekreślił pokój pomiędzy Francją i Austrią zawarty w Lunville z lutego 1801 oraz pokój pomiędzy Rosją i Francją zawarty w Paryżu w październiku 1801 roku. Traktaty zarówno z Austrią, jak i Rosją zawierały tajne [poj]klauzule[/poj], w których Napoleon zobowiązywał się do niepopierania Polaków, w zamian za niep... więcej
Sprawa polska na kongresie wiedeńskim
Od początku 1813 roku terytorium Księstwa Warszawskiego wraz z Gdańskiem okupowane było przez wojska rosyjskie. Na kongresie wiedeńskim (1814-1815) jednym z głównych problemów była sprawa polska. Car [ps]Aleksander I[/ps] za namową księcia [ps]Adama Jerzego Czartoryskiego[/ps] przychylał się do pomysłu odbudowy Polski pod własnym berłem, dlatego zażądał dla siebie całego Księstwa Warszawskiego. O ile godził... więcejUstrój Królestwa Polskiego (1815-1830)
Królestwo Polskie zajmowało obszar około 128,5 tysięcy km², zamieszkiwany przez 3,3 miliona ludności. Zasady ustrojowe i administracyjne zostały opracowane przez kilkunastoosobowy komitet polski pod przewodnictwem księcia [ps]Adama Jerzego Czartoryskiego[/ps], zebrane w [poj]konstytucję[/poj], którą następnie 27 października 1815 roku nadał car [ps]Aleksander I[/ps]. Konstytucja z 1815 roku modyfikowała ustrój... więcejFunkcjonowanie Królestwa Polskiego (1815-1830)
Pierwszym namiestnikiem [ps]Aleksandra I[/ps] w Królestwie został dawny generał napoleoński – [ps]Józef Zajączek[/ps]. Z powodu podeszłego wieku w pełni podporządkowywał się on woli cara. Po jego śmierci w 1826 roku kompetencje namiestnika przejęła Rada Administracyjna, jako najwyższy organ władzy wykonawczej.Konstytucja Królestwa już od samego początku nie była w pełni przestrzegana. Ministrowie świado... więcej
Organizacje opozycyjne w Królestwie Polskim
Legalna opozycja przeciwstawiała się niekonstytucyjnym decyzjom już od pierwszych lat istnienia Królestwa, jednak unikała wyraźnych wystąpień. Rekrutowała się głównie z ziemiaństwa i związana była z przejmowanymi z Zachodu ideami [poj]liberalizmu[/poj], przeciwstawiała się rewolucyjnym formom walki politycznej. Obronę swobód i praw opozycja próbowała forsować w legalnej prasie („Gazeta Codzienna”, „... więcejPowstanie listopadowe – przyczyny, przebieg, skutki
Okoliczności wybuchu powstania listopadowegoPo koronacji [ps]Mikołaja I[/ps] na króla Polski w Warszawie w maju 1829 roku polityka caratu wobec Królestwa Polskiego zaostrzyła się. Ostatecznie zniknęły nadzieje na przyłączenie pozostałych ziem polskich – Litwy, Wołynia i Podola. Poza Królestwem rozpoczęła się stopniowa rusyfikacja ziem polskich (przesiedlenie na wschód ludności zaściankowej, plan &#... więcej
Wielka Emigracja
Próby utworzenia organizacji emigranckiejPo upadku powstania listopadowego około 50 tysięcy polskich żołnierzy oraz cywilów popierających powstanie znalazła się na terytorium Austrii i Prus, gdzie została [poj]internowana[/poj]. Jedynie oficerowie mogli liczyć na dobre traktowanie, zaś większość żołnierzy, została zmuszonych do powrotu do kraju. Część z nich została zesłana wkrótce na Sybir. Reszta jesieni... więcej
Zabór pruski, Rzeczpospolita Krakowska i Galicja (1815-1846)
Zabór pruskiZ ziem departamentu poznańskiego, bydgoskiego i fragmentu kaliskiego utworzono zgodnie z postanowieniami kongresu wiedeńskiego – Wielkie Księstwo Poznańskie o powierzchni 29 tysięcy km² i liczbie ludności ok. 850 tysięcy. Zostało ono włączone do struktur państwowych Królestwa Pruskiego. W 1823 roku powołano w całych Prusach doradcze zgromadzenia prowincjonalne, jednak o ogran... więcej
Powstanie krakowskie 1846 i Wiosna Ludów na ziemiach polskich
Na początku 1846 roku w Wielkim Księstwie Poznańskim aresztowano przywódców tamtejszej konspiracji dążących do wybuchu ogólnonarodowego powstania. Do działań powstańczych doszło jedynie w okolicach Krakowa (podejrzewa się, ze Austria nie utrudniała ich początkowo, by mieć pretekst do wcielenia Rzeczpospolitej Krakowskiej).Rewolucja krakowska 1846
18 lutego 1846 roku powstańcy bezskutecznie zaatakowali Tarn... więcej
Sytuacja międzynarodowa i krajowa przez wybuchem powstania styczniowego
Wojna krymskaPo stłumieniu ruchów rewolucyjnych w 1849 roku wobec ziem polskich wzmożono represje. Zanikły także organizacje konspiracyjne. Na emigracji najtrudniejsza sytuacja była we Francji, gdzie niechętny polskim emigrantom cesarz [ps]Napoleon III[/ps] (od 1852 roku) ograniczył zasiłki dawnym uchodźcom, a nowym zabronił wstępu do Francji. Centralizacja [poj]TDP[/poj] przeniosła się do Londynu, zaś ni... więcej
Powstanie styczniowe – przyczyny, przebieg, skutki
Okoliczności wybuchu powstania styczniowegoWiosną 1862 roku Rosjanie wpadli na trop tajnej organizacji oficerskiej spiskującej przeciw carowi i rozstrzelali trzech jej członków. Jeden z oficerów porucznik Andrzej Potebnia dokonał nieudanego zamachu na urzędnika carskiego, a następnie zbiegł do Londynu, gdzie nawiązał współpracę z rosyjskimi rewolucjonistami. W obawie przed wysłaniem wojsk rosyjskich (gdzie ... więcej
Zabór rosyjski po upadku powstania styczniowego
Po upadku powstania styczniowego nastąpił dalszy proces rusyfikacji ziem polskich i [poj]unifikacji[/poj] Królestwa Polskiego. Polskie urzędy rozwiązywano, podporządkowując je petersburskiej administracji. Dekretem z 1865 roku wprowadzono język rosyjski do administracji, trzy lata później zniesiono odrębny budżet, władze centralne, a kraj podzielono na 10 [poj]guberni[/poj]. W 1876 roku przebudowano na wzó... więcejZabór pruski w dobie Bismarcka
Na politykę pruską wobec ziem polskich miał wpływ przede wszystkim premier [ps]Otto von Bismarck[/ps], sprawujący urząd od 1862 roku. Łączył on konserwatyzm (przywiązanie dla istniejącego porządku) i szacunek dla monarchy z niebywałym pragmatyzmem (praktycznością) i skutecznością działania. To on był realnym twórcą Cesarstwa Niemieckiego, które udało mu się zjednoczyć pod patronatem Prus po... więcejAutonomia galicyjska
Inna niż w pozostałych zaborach sytuacja panowała pod rządami Austrii. Przyczynił się do tego głównie kryzys cesarstwa habsburskiego. Po stłumieniu powstania węgierskiego i klęsce z Piemontem oraz Francją, Austria nie powróciła do dawnej potęgi. Premierem został polski arystokrata, od 1849 roku namiestnik Galicji – [ps]Agenor Gołuchowski[/ps], który dążył do większej samodzielności krajów składających się na... więcejPolacy wobec zaborców po upadku powstania styczniowego
Po upadku powstania styczniowego nastroje rewolucyjne i romantyczne znacznie opadły. Krytykowano wzniecenie nieprzygotowanego powstania, w którym brakowało przywódców, sprzymierzeńców czy broni.Działania na emigracji
W Paryżu wciąż działał [poj]Hotel Lambert[/poj], na którego czele w 1861 roku stanął syn poprzednika Władysław Czartoryski. Podobnie jak ojciec skupiał się na zabiegach dyplomatycznych (m.in. ... więcej
Zmiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich w II poł. XIX wieku
Podstawową rolę w reformie gospodarki odegrały przeprowadzone w różnym czasie i na różnych zasadach reformy agrarne. W Prusach uwłaszczenie rozciągnięto na wiele lat, zaś ziemianom wypłacano odpowiednie odszkodowania. Nie objęto nim wszystkich chłopów, ci którzy nie otrzymali ziemi, dołączyli do grupy robotników rolnych.W Austrii i Rosji reforma uwłaszczeniowa skierowana była przeciw polskiemu ziemia... więcej
Nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich
Ożywienie polityczne na ziemiach polskich pod zaborami rozpoczęło się w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Z jednej strony wypalały się idee pracy organicznej, a dojrzałość zyskiwało nowe pokolenie, z drugiej napływały ważkie idee z państw europejskich. Na większe zainteresowanie polityką wpłynął także szybki rozwój przemysłu i pojawienie się kwestii robotniczej.Idee [poj]nacjonalistyczne[/poj]
W Warszaw... więcej
Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim
Sytuacja przed wybuchem rewolucji 1905 rokuNa początku XX wieku nastroje w Królestwie Polskim względem caratu były w całym społeczeństwie negatywne. Uciskani byli zarówno robotnicy i chłopi, jak i inteligencja. Zbiurokratyzowane rządy rosyjskie wymagały natychmiastowych reform. Dodatkowo niezadowolenie podsycała wojna rosyjsko-japońska (1904-1905), która wpłynęła na obniżenie produkcji włókienniczej w kraju... więcej
Ziemie polskie u progu I wojny światowej
W Galicji, dzięki najszerszej na ziemiach zaborczych autonomii, szeroko rozwijały się wszelkie ruchy polityczne i społeczne. Tu prasę wydawała Liga Narodowa, tu funkcjonował od 1903 roku sztab PPS. Rewolucja 1905 roku wyzwoliła w Galicji dążenia do reform (zniesienie [poj]systemu kurialnego[/poj], powszechne wybory). Reformy przeprowadzono w 1907 roku, jednak nie zniosły one faworyzującego ziemiaństwo systemu kurialn... więcejSprawa polska podczas pierwszej wojny światowej
Morderstwo 28 czerwca 1914 roku arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie doprowadziło do wybuchu wojny. Sprawa polska na początku konfliktu nie była przedmiotem uwagi żadnego z zaborców, ani innych uczestników wojny, jednak po raz pierwszy na tak wielką skalę zaborcy Polski stanęli po dwóch przeciwnych stronach barykady, a ziemie polskie miały stać się areną walki militarnej i politycznej.Liczyli się pols... więcej