Powstanie Rządu Tymczasowego RP i utrwalanie władzy komunistów

1 stycznia 1945 roku krajowe władze lubelskie przekształciły się w Rząd Tymczasowy RP, uznany natychmiast przez ZSRR. Premierem nowego rządu został dotychczasowy przewodniczący PKWN – Edward Osóbka-Morawski. 5 stycznia ZSRR uznało nowe władze, wkrótce uczyniły to Jugosławia i Czechosłowacja. W styczniu za postępującymi oddziałami Armii Czerwonej podążały specjalnie przygotowane grupy operacyjne mające organizować władzę lokalną, przejmować fabryki, zakłady użyteczności publicznej oraz tworzyć jednostki urzędu bezpieczeństwa i milicji. Duży odsetek robotników na zajmowanych ziemiach umacniał pozycję PPR i PPS.

Rada Jedności Narodowej (reprezentacja polityczna Polskiego Państwa Podziemnego powstała z 8 stycznia na 9 stycznia 1944 w wyniku przekształcenia Krajowej Reprezentacji Politycznej) w uchwale z 22 lutego 1945 roku wyraziła zgodę na podjęcie pertraktacji w sprawie „jedności ludowej” z władzą lubelską. Jednak 27-28 marca podstępnie aresztowano pod zarzutem dywersji polityczno-wojskowej przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, włącznie z generałem Leopoldem Okulickim i Delegatem Rządu na Kraj Janem Stanisławem Jankowskim. Szesnastu działaczy wywieziono do Moskwy, gdzie przeprowadzono pokazowy proces - proces szesnastu (w dniach 18-21 czerwca), w którym zostali skazani na kary więzienia. Trzech spośród nich – Okulicki, Kazimierz Pużak i Stanisław Jasiukowicz zmarło w radzieckim więzieniu. W kraju trwało rozwijanie i umacnianie administracji popieranej przez komunistów. 21 kwietnia Rząd Tymczasowy podpisał z ZSRR dwudziestoletni układ o „przyjaźni, pomocy i współpracy”. Komuniści dążyli także do zneutralizowania Kościoła, wydając zgodę na wydawanie pod auspicjami kardynała Adama Sapiehy „Tygodnika Powszechnego”.

Na podstawie rozmów w Moskwie w dniach 17-21 czerwca 1945 roku Mikołajczyk musiał uznać przewagę PPR w nowym rządzie i ustalenia jałtańskie w sprawie polskiej. Antykomunistycznym działaczom oddano jedynie trzy teki. 28 czerwca prezydent KRN powołał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN). Na jego czele stanął Edward Osóbka-Morawski, zaś wicepremierami: Władysław Gomułka i Stanisław Mikołajczyk. 5 lipca TRJN został uznany przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię i Francję, a następnie przez większość członków ONZ, przez co stał się pełnoprawnym podmiotem prawa międzynarodowego. Rząd RP na obczyźnie przestał odgrywać znaczącą role w polityce zagranicznej. 1 lipca rozwiązano Radę Jedności Narodowej decyzją krajowych władz podziemnych, skupiając się na „jawnej walce stronnictw demokratycznych w Polsce o cele narodu i swe programy”. Pozycja ta zbliżona była do postawy Mikołajczyka. 16 października minister spraw zagranicznych TRJN podpisał „Kartę Narodów Zjednoczonych” - Polska stała się jednym z założycieli ONZ.

Dowiedz się więcej

1 Konstytucje polskie w okresie międzywojennym
2 Skutki wojen w XVII-wiecznej Rzeczpospolitej
3 Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim

Komentarze
artykuł / utwór: Powstanie Rządu Tymczasowego RP i utrwalanie władzy komunistów

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Powstanie Rządu Tymczasowego RP i utrwalanie władzy komunistów