klp.plKwestię tę doskonale dostrzegał Józef Piłsudski i zawczasu pragnął przygotować się do nadchodzącej wojny. W czerwcu 1908 roku utworzono tajny Związek Walki Czynnej we Lwowie w celu przygotowania kadr kierowniczych dla przyszłego powstania w Rosji. Powstały także dwie legalne organizacje wojskowe – Strzelec w Krakowie i Związek Strzelecki we Lwowie (taktyczne wykorzystanie przychylności Austrii). W Wiedniu 10 listopada 1912 roku została utworzona Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (w skład weszli przedstawiciele trzech partii: Polska Partia Socjalno-Demokratyczna, Polskie Stronnictwo Postępowe i Polskie Stronnictwo Ludowe), która nominowała Piłsudskiego na komendanta niepodległościowych organizacji wojskowych. W Królestwie Polskim po załamaniu gospodarczym z lat rewolucji na nowo odżył przemysł, dzięki polityce protekcjonistycznej władz. Najbardziej rozwinięte było włókiennictwo, rozwijały się także kopalnie i huty w Zagłębiu Dąbrowskim. Polityka ustępstw wobec Polaków ustała po zakończeniu rewolucji. Likwidowano polskie związki zawodowe, stowarzyszenia i szkoły (reakcja stołypinowska). Przywódca narodowców – Roman Dmowski – wiązał zjednoczenie wszystkich ziem polskich z Rosją, która przeciwstawić się miała niemieckiemu narodowi, dlatego opowiadał się za polsko-rosyjskim zbliżeniem. Ugodowa polityka Dmowskiego wobec rosyjskiego zaborcy spowodowała, że od Ligi Narodowej odłączył się Związek Młodzieży Polskiej (Zet) (1907), w 1908 roku działacze tzw. frondy, a w czerwcu 1911 roku tzw. secesjoniści.
W zaborze pruskim spory o zajęcie stanowiska wobec nadciągającej wojny nie były tak ostre. Postępująca germanizacja powodowała, że najbardziej atrakcyjne były hasła Narodowej Demokracji przeciwstawiającej Rosję Niemcom. Polityka władz wciąż skupiała się na rugowaniu Polaków z ziemi, ograniczania praw polskości, a zwłaszcza posługiwania się polskim językiem. Działania hakatystów doprowadziły między innymi do wydarzeń we Wrześni w maju 1901 roku. Polskie dzieci, zmuszane do odmawiania pacierza w języku niemieckim sprzeciwiły się, za co zostały pobite. Rodzice, którzy wtargnęli do szkoły w obronie dzieci, zostali aresztowani – zastosowano wobec nich represje. W obronie praw dzieci stanęła międzynarodowa opinia publiczna.
Komisja Kolonizacyjna wciąż powiększała swój budżet, jednak polski stan posiadania nie zmniejszył się. W Polaków wymierzone było prawo o wznoszeniu zabudowań na nowo zakupionych gruntach (tylko za specjalnym zezwoleniem) z 1904 roku, a także ustawa z 1908 roku pozwalająca na przymusowe wywłaszczenie Polaków z ziemi. Ustawy te ograniczały możliwość legalnej działalności polskich organizacji narodowych. Głównym orężem germanizacji była szkoła z językiem niemieckim i wojsko ze wzorową dyscypliną.
Dowiedz się więcej
Komentarze
artykuł / utwór: Ziemie polskie u progu I wojny światowej
Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)