Polacy wobec zaborców po upadku powstania styczniowego

Po upadku powstania styczniowego nastroje rewolucyjne i romantyczne znacznie opadły. Krytykowano wzniecenie nieprzygotowanego powstania, w którym brakowało przywódców, sprzymierzeńców czy broni.

Działania na emigracji

W Paryżu wciąż działał Hotel Lambert, na którego czele w 1861 roku stanął syn poprzednika Władysław Czartoryski. Podobnie jak ojciec skupiał się na zabiegach dyplomatycznych (m.in. w 1865 roku starł się przyczynić do sojuszu francusko-austriackiego). Ostatecznie Hotel zaprzestał swej misji w 1878 roku.

Ludwik Mierosławski próbował kontynuować działalność Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, do głosu doszli także nowi emigranci. W 1866 roku utworzono Zjednoczenie Emigracji Polskiej w Paryżu w nadziei na umiędzynarodowienie wojny austriacko-pruskiej. Na celu miało skupienie wokół siebie całej emigracji. Na skutek silnego nawiązywania do dawnej tradycji demokracji radykalnej z ruchu odeszła prawica, a w 1868 roku zmieniono nazwę na Zjednoczenie Demokracji Polskiej (ZDP), organizacja ta współpracowała z I Międzynarodówką. Po wybuchu w Paryżu robotniczych rozruchów w 1871 roku część przedstawicieli ZDP przyłączyła się do Komuny Paryskiej. Na jej szańcach zginął jeden z dowódców – Jarosław Dąbrowski. W kolejnych latach aktywność organizacji na uchodźstwie wciąż malała. Przyczyniła się do tego m.in. niechęć władz francuskich, które widziały w polskich organizacjach emigracyjnych ciągłe zagrożenie, a także pragnienie Francuzów zawarcia porozumienia z Rosją po klęsce w wojnie z Prusami. Ostatnim momentem, w XIX wieku, gdy sprawa polska pojawiła się na arenie międzynarodowej była wojna rosyjsko-turecka w 1877 roku. We Lwowie utworzono półjawną Konfederację Narodu Polskiego, a w Wiedniu powstał Rząd Narodowy, zaś po stronie tureckiej walczył polski oddział pod dowództwem mjr. Józefa Jagmina. Działania te były jednak przeprowadzone na bardzo niewielką skalę i nie wpłynęły w żaden sposób na państwa zaborcze.

Stańczycy w Galicji

Z kolei w kraju najwięcej swobody politycznej panowało w Galicji. W 1865 roku Paweł Popiel wystosował list otwarty przeciwko powstaniom zbrojnym, w którym zarzucał, że do wybuchu powstania styczniowego przyczyniły się „szumowiny społeczne”. W 1869 roku w Krakowie został ogłoszony pamflet polityczny „Teka Stańczyka” (od pamfletu pochodziła nazwa galicyjskiego ugrupowania politycznego - stańczyków) przez Józefa Szujskiego, Stanisława Tarnowskiego, Stanisława Koźmiana i Ludwika Wodzińskiego (prowadzili oni działania powstańcze, część z nich współpracowała z Hotelem Lambert). Krytykowali oni ostro Polaków za romantyzm powstańczy, bezrefleksyjne uprawianie polityki, połączone z indywidualizmem. Przeciwstawiali się demokratom, którzy wykorzystywali romantyczno-spiskowe sentymenty. Pisali, że Polacy liberum veto zamienili na liberum conspiro czyli wolne prawo do spiskowania. W polityce pragnęli kierować się realizmem i chrześcijańską moralnością. Początkowo wypowiadali się przeciw Rosji licząc na wybuch konfliktu między Wiedniem a Petersburgiem, jednak w 1878 roku Koźmian ogłosił „Zadania polskie”, postulując o zachowanie jedności rodzimej kultury, a także czasowej lojalności w stosunku do zaborców (trójlojalizm). Przyczynili się oni także do powstania krakowskiej szkoły historycznej, która przyczyn upadku Rzeczpospolitej doszukiwała się w samym społeczeństwie polskim (głównie w słabości władzy państwowej).

strona: - 1 - - 2 - - 3 -

Dowiedz się więcej

1 Panowanie Augusta II Mocnego (1697-1733)
2 Zabór pruski, Rzeczpospolita Krakowska i Galicja (1815-1846)
3 Polski marzec 1968

Komentarze
artykuł / utwór: Polacy wobec zaborców po upadku powstania styczniowego

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Polacy wobec zaborców po upadku powstania styczniowego