Zabór rosyjski po upadku powstania styczniowego

Po upadku powstania styczniowego nastąpił dalszy proces rusyfikacji ziem polskich i unifikacji Królestwa Polskiego. Polskie urzędy rozwiązywano, podporządkowując je petersburskiej administracji. Dekretem z 1865 roku wprowadzono język rosyjski do administracji, trzy lata później zniesiono odrębny budżet, władze centralne, a kraj podzielono na 10 guberni. W 1876 roku przebudowano na wzór rosyjski sądownictwo, a dziesięć lat później zlikwidowano Bank Polski. Językiem obowiązującym w urzędach i sądach stał się rosyjski, a większość pracujących tam oficjeli było Rosjanami.

Po śmierci namiestnika Fiodora Berga Królestwem, które nazywano „Krajem Przywiślańskim” zaczęli kierować generałowie-gubernatorzy, mający szczególne uprawnienia w dziedzinie bezpieczeństwa. Dodatkowo Polski nie objęły reformy liberalne przeprowadzone w Cesarstwie, wciąż utrzymywano system państwa policyjnego, cenzurę, a stan wojenny (z 1861 roku) trwał nadal w pewnym zakresie. Także Kościół katolicki, który opowiadał się po stronie powstańców, był szykanowany – zamykano klasztory, tym które przetrwały, odbierano majątki, biskupi uzależnieni byli od kolegium w Petersburgu (mimo sprzeciwu papiestwa) i mieli zakaz kontaktu z Watykanem, prześladowani byli także unici (po zniesieniu przez cara unii z 1596 roku dopiero w 1905 na mocy tzw. dekretu tolerancyjnego umożliwiono unitom powrót do dawnego obrządku). Na ziemiach polskich włączonych do Cesarstwa sytuacja Polaków była najgorsza. Byli jawnie dyskryminowani – większość wysiedlono na wschód, pozostali zostali obciążeni wysokimi podatkami, nie mogli nabywać ziemi, ani sprawować urzędów. O ile przed rządami Aleksandra II skupiano się na usunięciu śladów polskiej państwowości, o tyle później skupiono się na kwestiach kultury i języka. Do głosu dochodziły nowe prądy nacjonalistyczne, które kazały Rosjanom wzmagać rusyfikację na każdym kroku. Na terenach zabużańskich dążono do zatarcia wszelkich przejawów polskości – zarówno w szkolnictwie, jak i administracji – zakazano ostatecznie publicznego używania języka polskiego. Na terenach Królestwa nie było to możliwe, jednak i tu ograniczano rozwój polskiej kultury, faworyzując rosyjską.

Przede wszystkim skupiono się na szkolnictwie. – w połowie lat 60. język rosyjski stał się językiem nauczania w szkołach średnich. Do roku 1869 nauczanie (oprócz religii) miało się odbywać w języku rosyjskim. Szkołę Główną w 1869 roku przekształcono w uniwersytet carski. W 1872 roku na mocy reformy ministra oświaty Dymitra Tołstoja całkowicie zlikwidowano odrębności polskiego szkolnictwa.

Działania rusyfikacyjne, które zelżały w połowie lat 70. zostały zintensyfikowane po zamachu terrorystycznym na Aleksandra II (dokonał go Polak białoruskiego pochodzenia – Ignacy Hryniewicki). Szczególnie intensywna rusyfikacja nastąpiła za rządów generała-gubernatora Josifa Hurki (1883-1894), wówczas to ze zruszczenia szkolnictwa zasłynął kurator warszawski Aleksander Apuchtin („noc apuchtinowska”). Generalnie poziom nauki obniżył się, zmniejszył się również dostęp do niej (do gimnazjów przyjmowano jedynie młodzież zamożną).

Dowiedz się więcej

1 Reformy sejmu konwokacyjnego - 1764 rok i elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego
2 Panowanie Augusta II Mocnego (1697-1733)
3 Powstanie warszawskie

Komentarze
artykuł / utwór: Zabór rosyjski po upadku powstania styczniowego

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Zabór rosyjski po upadku powstania styczniowego