klp.plKonstytucja Królestwa już od samego początku nie była w pełni przestrzegana. Ministrowie świadomi sytuacji rezygnowali otwarcie z dążeń niepodległościowych, skupiając się na reformach gospodarczych czy oświatowych (Stanisław Potocki, książę Ksawery Drucki-Lubecki, Stanisław Staszic). Nie chcieli drażnić Aleksandra I, liczyli na przyłączenie do Królestwa ziem zabranych – Litwy, Wołynia, Podola. Konserwatyści dążyli do umacniania autonomii i przestrzegania konstytucji. Stosunkowo szybko od władzy odsuwani byli twórcy polskiej konstytucji, a ich miejsce zajmowało coraz więcej karierowiczów podległych Rosji (Gutakowscy, Sobolewscy, Grabowscy), którzy umacniali reakcyjne tendencje w polityce rządu. Polityka godzenia się na łamanie praw obywatelskich prowadziła, niestety, do poczucia pełnej swobody Aleksandra I i jego brata. Najbardziej znienawidzonymi postaciami w polskiej polityce był brat cesarza – wielki książę Konstanty, który sprawował funkcje naczelnego wodza Królestwa Polskiego (miał nieograniczoną swobodę działań w Królestwie, łamał podstawowe zasady konstytucji, śledził i zwalczał spiskowców, dążył do samowładztwa w Królestwie) oraz „komisarz carski” („delegowany pomocnik” cara) Mikołaj Nowosilcow, który miał sprawować ogólny nadzór nad sytuacją w kraju. Nie było tajemnicą, iż dążył do likwidacji odrębności Królestwa od reszty Cesarstwa Rosyjskiego.
W latach 1819-1820 rozpoczął się zdecydowanie reakcyjny kierunek w rosyjskiej polityce wobec Królestwa. W 1819 roku wprowadzono cenzurę, zaś Konstanty i Nowosilcow utworzyli własne siatki informatorów, rozbudowując tajną policję. Sejm nie był zwoływany przez cara w regularnie i terminowo (lata: 1818, 1820, 1825, 1830). Nie miał on także wpływu na budżet państwa, co było sprzeczne z konstytucją. Na drugim sejmie zwołanym w 1820 roku z atakiem na politykę i projekty rządowe wystąpiła grupa posłów pod przewodnictwem Wincentego i Bonawentury Niemojowskich („opozycja kaliska”, „kaliszanie”). Sejm odrzucił główne projekty ustaw (m.in. kodeksu postępowania karnego). Rząd opowiedział się za represjami w stosunku do opornych posłów, zaś w 1825 roku zniósł jawność obrad sejmowych. Aleksander I po proteście „kaliszan” dał do zrozumienia, że nie zamierza poszerzać obszaru Królestwa o polskie ziemie leżące na wschodzie, zezwalał także księciu Konstantemu na łamanie konstytucyjnych praw. Działania te spowodowały wystąpienia zarówno legalnej, jak i nielegalnej opozycji.
Mimo ograniczonej możliwości prowadzenia autonomicznej polityki wewnętrznej w latach 1815-1830 nastąpił stopniowy rozwój kraju. W najgorszej sytuacji było wciąż zacofane i zadłużone rolnictwo. Utworzone w 1825 roku Towarzystwo Kredytowe Ziemskie umożliwiło wielu ziemianom otrzymanie niezbędnych kredytów na spłatę długów i unowocześnienie gospodarki folwarcznej. Większe zmiany zachodziły w przemyśle, dzięki między innymi prowadzeniu protekcyjnej polityki rządu (Stanisław Staszic, Ksawery Drucki-Lubecki pragnęli oprzeć rozwój Królestwa o system angielski, popierali interwencję państwa w sferę gospodarki) i niskim cłom na wyroby sprowadzane z Królestwa do Rosji. Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki w związku Królestwa z Cesarstwem widział perspektywę gospodarczego rozkwitu.
W 1816 roku dokonano likwidacji ograniczeń cechowych. Z krajów sąsiednich zaczęli napływać wykwalifikowani rzemieślnicy, inwestorzy, którzy zakładali własne przedsiębiorstwa (np. tkacze), opierając się na rządowych kredytach i przywilejach. Silnie rozwijał się przemysł włókienniczy (okręg łódzki), a także przemysł górniczo-hutniczy (Staropolski Okręg Przemysłowy – rejon świętokrzyski oraz Zagłębie Dąbrowskie – kopalnie rudy żelaza, węgla kamiennego, huty żelaza i cynku). Otwierano nawet specjalne szkoły – Szkoła Górnicza w Kielcach (1816). W Warszawie zaczęły się pojawiać pierwsze nowoczesne zakłady m.in. zakłady przemysłu metalowego (rządowa fabryka „machin parowych” na Solcu – 1826 rok) oraz włókienniczego. W 1828 roku rząd założył Bank Polski, który kontrolował i usprawniał pracę giełdy istniejącej w Warszawie od 1817 roku. Zmiany zachodziły też w komunikacji – budowano nowe szosy, czy Kanał Augustowski. W latach 1815-1830 intensywnie rozwijały się miasta, w których pojawiła się nowa warstwa – robotnicy. Ich pozycja nie była silna, rząd wspierał wykorzystywanie taniej siły roboczej.
Pierwszy minister wyznań i oświecenia publicznego – Stanisław Kostka Potocki na szeroką skalę rozwinął szkolnictwo elementarne, kontynuując dzieło Komisji Edukacji Narodowej. Niestety, specjalne podatki na szkolnictwo i dobrowolne datki zostały zniesione przez jego następcę – konserwatystę i radykała – Grabowskiego. W Królestwie Polskim sprawnie rozwijało się szkolnictwo średnie i wyższe. W 1816 roku otwarto Uniwersytet Warszawski, a w kolejnych latach Szkołę Górniczą (przeniesioną z Kielc), Instytut Politechniczny, Instytut Agronomiczny.
Dowiedz się więcej
1 Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795) do 1788 roku
2 Geneza przebieg i skutki zamachu majowego
3 Wojny polsko-tureckie
2 Geneza przebieg i skutki zamachu majowego
3 Wojny polsko-tureckie
Komentarze
artykuł / utwór: Funkcjonowanie Królestwa Polskiego (1815-1830)
Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)