Legiony Polskie - udział w wojnach napoleońskich (1797-1802)
Historia Polski klp.pl klp.pl Lektury Analizy i interpretacje Motywy literackie Epoki
W Paryżu w 1794 roku powstaÅ‚a organizacja emigracyjna Agencja, która reprezentowaÅ‚a umiarkowane skrzydÅ‚o w narodowej sprawie. Za cel stawiaÅ‚a sobie „dążenie do Å›wiÄ™tego celu podźwigniÄ™cia Ojczyzny”. PrzeciwstawiaÅ‚a siÄ™ Deputacji również emigracyjnej organizacji lewicowej, popierajÄ…cej dziaÅ‚ania spiskowe na terenie kraju po upadku powstania koÅ›ciuszkowskiego. Agencja zgÅ‚osiÅ‚a siÄ™ do walczÄ…cego we WÅ‚oszech Napoleona z proÅ›bÄ… o utworzenie ochotniczych oddziałów polskich.

Na podstawie umowy pomiÄ™dzy Henrykiem DÄ…browskim a Napoleonem Bonaparte ze stycznia 1797 roku zaczÄ™to formować polskie oddziaÅ‚y - Legiony Polskie – w Republice Lombardii. ZÅ‚ożone byÅ‚y głównie z jeÅ„ców armii austriackiej. W ciÄ…gu kilku miesiÄ™cy do Legionów zgÅ‚osiÅ‚o siÄ™ siedem tysiÄ™cy ochotników, z których stworzono dwie legie (puÅ‚ki piechoty). JednÄ… dowodziÅ‚ generaÅ‚ Karol Kniaziewicz, drugÄ… generaÅ‚ Franciszek Rymkiewicz. LegioniÅ›ci mieli obywatelstwo lombardzkie, z zapewnieniem powrotu z broniÄ… do ojczyzny. Odznaki stopni wojskowych i komend byÅ‚y polskie, zaÅ› barwy mundurów legionistów wzorowane byÅ‚y na ubraniach wojsk Rzeczpospolitej, tylko szlify miaÅ‚y barwy wÅ‚oskie, a kokardy – francuskie.
Umowa z Administracją Generalną Lombardii w sprawie utworzenia Legionów Polskich z 9.01.1797r.
1. Korpusy polskie, które się sformują w Lombardii, zatrzymają tytuł: Legionów Polskich posiłkujących Lombardię.
2. Ubiór, znaki wojskowe i organizacja tego korpusu zbliżać się będą jak można najwięcej do zwyczajów polskich.
3. Lud lombardzki widziaÅ‚by z przyjemnoÅ›ciÄ… przy uniformie noszÄ…cych szlify kolorów narodowych lombardzkich z napisem: „Gli uomini liberi sono fratelli”*. Prócz tego wszyscy oficerowie i żoÅ‚nierze nosić bÄ™dÄ… kokardÄ™ francuskÄ…, jako narodu protegujÄ…cego ludzi wolnych.
4. Żołd, utrzymanie i to wszystko, co jest przyznanym wojskom narodowym, będzie wspólnym korpusowi polskiemu ( ... ) wg regulaminu wojsk francuskich ( ... )
5. Lud lombardzki deklaruje niniejszym, iż uważać będziemy zawsze Polaków, uzbrojonych na obronę wolności, jako prawdziwych braci swoich, nie zaś jako wojsko cudzoziemskie; i wskutek tego Administracja Generalna przyznaje im najformalniej prawa obywatelstwa lombardzkiego, które nie będzie im wcale przeszkadzało udać się do ognisk własnych w przypadku potrzeby. To zobowiązanie ma być ogłoszone w odezwie wystosować się mającej do Polaków przez Administracje lombardzką( ... )
Działo się w Mediolanie, dnia 20 nivose r. V** Rzptej Francuskiej, a I-go wolności lombardzkiej. Wódz naczelny zatwierdza układy powyższe.
* z wÅ‚. „Ludzie wolni sÄ… braćmi”
** Tj. 9 stycznia 1797 r.


Po pokoju zawartym w Campo Formio z 17 października 1797 roku pomiędzy Austrią i Francją, w którym nie było o kwestii polskiej żadnej wzmianki, polskie oddziały pozostały we Włoszech jako korpus posiłkowy Republiki Cysalpińskiej (księstwo Modeny, papieskie tereny Bolonii i Ferrary), gdzie służyły głównie do tłumienia antyfrancuskich wystąpień. Jeden legion skierowano do Rzymu, gdzie w listopadzie 1798 roku Francja obaliła rządy papieskie (utworzono Republikę Rzymską), następnie walczył przeciw Królestwu Neapolu. W grudniu część legionu (I legia) odniosła sukces pod Civita Castellana (dowodził Karol Kniaziewicz).

II legia w roku 1799 została wykorzystana do walki z wielką armią austriacko-rosyjską, dowodzoną przez Suworowa. W marcu poniosła duże straty w bitwach pod Legnano i Weroną, zaś 4 kwietnia została rozbita w bitwie z wojskami drugiej koalicji pod Magnano (poległ m.in. gen. Rymkiewicz).

Po porażce część oddziałów przez trzy miesiące broniła wraz z Francuzami twierdzy w Mantui. Po poddaniu twierdzy legioniści zostali wcieleni do armii austriackiej. W czerwcu 1799 roku w bitwie nad rzeką Trebbią z pięciu polskich batalionów pozostały jedynie dwa, jednak na wiosnę 1800 roku Legiony zasilili nowi ochotnicy, a liczba wojska sięgnęła 10 tysięcy. Powstała Legia Naddunajska, która wraz z francuską armią reńską walczyła przeciw drugiej koalicji - między innymi odznaczyła się w bitwie pod Offenbach. Polskie oddziały przyczyniły się także do decydującego zwycięstwa wojsk napoleońskich w grudniu 1800 roku pod Hohenlinden.

Pokój z francusku-austriacki zawarty w Lunéville z lutego 1801 roku przekreÅ›liÅ‚ nadzieje Polaków na odzyskanie niepodlegÅ‚oÅ›ci. Część z nich (m.in. z Kniaziewiczem) opuÅ›ciÅ‚a Legiony. Pozostali zostali podzieleni na trzy jednostki (dwie pozostaÅ‚y we WÅ‚oszech, jedna zostaÅ‚a wcielona do francuskiej armii). Wcieleni do armii francuskiej legioniÅ›ci w maju 1802 i styczniu 1803 roku zostali wysÅ‚ani do tÅ‚umienia powstania Murzynów na wyspie San Domingo, gdzie wiÄ™kszość w wyniku walk i chorób zginęła. Resztki, okoÅ‚o 300 żoÅ‚nierzy i oficerów poddaÅ‚y siÄ™ Anglikom.

Nadzieje Polski na odzyskanie niepodległości przekreślił także pokój pomiędzy Rosją i Francją zawarty w Paryżu w październiku 1801 roku. Traktaty zarówno z Austrią, jak i Rosją zawierały tajne klauzule, w których Napoleon zobowiązywał się do niepopierania Polaków, w zamian za niepopieranie przez zaborców francuskich rojalistów na emigracji (przeciwników Napoleona). Istnienie Legionów Polskich straciło sens. Mimo klęski sprawy polskiej w poczynaniach Napoleona żołnierze mogli uczyć się nowoczesnego stylu walki, który następnie przekazali, gdy tworzyła się armia Księstwa Warszawskiego. Legiony wyszkoliły wielu oficerów i żołnierzy, przechowywały polskie tradycje wojskowe i stały się wzorem demokratycznego wojska.

Już w 1800 roku w artykule „Czy Polacy wybić siÄ™ mogÄ… na niepodlegÅ‚ość” Tadeusz KoÅ›ciuszko, rozczarowany współpracÄ… Polaków z obcymi paÅ„stwami, pisaÅ‚, że Polacy mogÄ… odzyskać niepodlegÅ‚ość tylko dziÄ™ki siÅ‚om wewnÄ™trznym i dziÄ™ki wybuchowi ogólnonarodowego zrywu.
T. Kościuszko, B. Pawlikowski,Czy Polacy mogą się wybić na niepodległość?
Naród żądający niepodległości potrzeba koniecznie, aby ufał w swoje siły. Jeżeli nie ma tego czucia, jeżeli do utrzymania bytu swego nie idzie przez własne usiłowania, ale przez obce wsparcie lub łaskę, można śmiało przepowiedzieć, iż nie dojdzie ani szczęścia ani cnoty, ani sławy. Możemy widzieć z historii, czy kraj którykolwiek, co poważamy jego pamięć, doszedł do stopnia wysokiego chwały z cudzą opieką?
[...]Miejmy tylko odwagę, śmiałość i stałość w przedsięwzięciu, a otrzymamy naszą niepodległość. Jest niepodobieństwo, aby kraj tak rozległy jak Polska i 16 000 000 ludności mający był zawojowany, jeżeli mieszkańcy bronić się energią i wybić z niewoli zechcą. Nie masz takiego w historii przykładu, a szczupłe państwa jak Szwajcarzy i Holendrzy otrzymali wolność, kiedy chcieli.
[...]Kto by myślał bez prawideł wolności i równości zaczynać rewolucję, ten nadmiernie chce przelewać krew swoich współrodaków i niczego nie dokaże. A przy tym, po co rozpoczynać boje nie mające na celu szczęścia ogólnego narodu? Im więcej zapału wolności mieli Francuzi, tym straszniejszymi byli nieprzyjacielowi. Czegóż nie dokażą Polacy, gdy się przejmą tym duchem, dziedzicząc wielkie siły osobiste fizyczne, jak żaden z narodów w Europie? Któryż lud miał szczęśliwe zdarzenia wybijając się na niepodległość, jakie my posiadamy? Inni nie wiedzieli, czy walczyć mogą z regularnym żołnierzem. Włościanie nasi mają cokolwiek doświadczenia, już bywali w ogniu, a w prowincjach, które nie powstały, wiedzą, że bracia ich bili się i odbierali armaty kosami. Już duch wolności rozszedł się w Polsce między ludem; jeżeliby kto za pierwszym razem nie widział zapału, jakiego by żądał, najdzie go czasem, skoro sam będzie miał stateczność ducha i starać się nie przestanie wlewać go w drugich.


Z kolei w kraju grupa skupiona wokół Adama Jerzego Czartoryskiego snuÅ‚a plany odrodzenia polskiej paÅ„stwowoÅ›ci w oparciu o współpracÄ™ z RosjÄ… - „plan puÅ‚awski”. Cesarz jednak niechÄ™tny byÅ‚ jakimkolwiek deklaracjom zabiegajÄ…c, podobnie jak Napoleon, o neutralność polskich zaborców.


  Dowiedz siÄ™ wiÄ™cej
1  Reformy „sejmu niemego”
2  Pierwsze próby zjednoczeniowe
3  Zmiany spoÅ‚eczno-gospodarcze na ziemiach polskich w II poÅ‚. XIX wieku



Komentarze
artykuł / utwór: Legiony Polskie - udział w wojnach napoleońskich (1797-1802)
Linia



    Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)
    Linia

    ImiÄ™:
    E-mail:
    Tytuł:
    Komentarz: