Reformy „sejmu niemego”

„Sejm niemy” umacniał zasadnicze elementy ustroju Rzeczpospolitej, powodując, że w latach kolejnych nie było szans na naprawę i wzmocnienie kraju w zbrojącej się i absolutystycznej Europie. Na sejmie uchwalono konstytucję przewidującą ograniczone reformy. Wojska saskie zostały zmuszone do opuszczenia polskich terenów, a o losach państwa polskiego miała decydować wyłącznie rodzima szlachta. Polacy nie mieli prawa ingerować w sprawy saskie, zaś ministrowie sascy w sprawy Rzeczpospolitej – związek miał opierać się wyłącznie na unii personalnej. Król zgodził się na nie wszczynanie wojen bez zgody sejmu, a także na zakaz sprawowania urzędów przez cudzoziemców i dysydentów.

Ukrócona została samowola hetmanów - zakaz prowadzenia polityki zagranicznej, odebranie kompetencji skarbowych, zakaz wykorzystywania wojska do celów prywatnych. Wojska tzw. cudzoziemskiego autoramentu wyłączono spod kompetencji hetmanów i przekazano pod dowództwo feldmarszałka saskiego Flemminga. Na sejmie ograniczono samodzielność sejmików, a także zwyczajowe kompetencje senatu. Przewidywano wprowadzenie stałych podatków na armię – w Koronie pogłównego, na Litwie podymnego - która miała liczyć 24 tysiące żołnierzy (w praktyce liczyła 12 tysięcy). Było to bardzo niewiele w porównaniu z liczebnością armii sąsiadów Polski w pierwszej połowie XVIII wieku – Rosji (330 tys.), Prus i Austrii (po ok. 140 tys.).

Po zakończeniu obrad „sejmu niemego” i zakończeniu konfederacji tarnogrodzkiej lata pokoju umożliwiły powolną odbudowę gospodarki, kończąc okres wyniszczających wojen wewnętrznych i zewnętrznych.

Minister Andrzej Osterman* do cara Piotra I o możliwości ingerencji w Polsce
Jestem zdania, że i my powinniśmy postarać się zawczasu nie tylko zerwać jak najprędzej sejm grodzieński, ale też pod ręką wzniecić przeciwko królowi jakąś nową konfederację, nie żałując na to trudu ani pieniędzy. Taka konfederacja zawsze będzie użyteczna dla celów J. Carskiej Mości, chociażby tutaj pokój nie doszedł do skutku, gdyż:
1-o pod tym pretekstem J.C. Mość może zawsze trzymać w Polsce swe wojska,
2-o za pomocą konfederacji zmusi się króla Augusta, by ostrożniej i nie tak publicznie przeciwko nam występował,

3-o póki wojska nasze będą w Polsce, cesarz także namyśli się dziesięć razy, nim przedsięweźmie coś przeciwko J.C. Mości;
4-o króla pruskiego tym łatwiej będzie utrzymać w sferze naszych interesów,
5-o dzięki konfederacji J.C. Mość zawsze mocno stać będzie w Polsce i obie strony będą musiały postępować według jego woli [...].
Powodów do konfederacji jest pod dostatkiem: że król August chce tron zapewnić synowi, że dąży do samowładztwa, że stara się podnieść Turków przeciwko J.C. Mości, a tym samym przeciwko Polsce, aby tymczasem spełnić swój zamiar, tj. zgnieść wolność Rzplitej -- to wszystko wystarczy do podbechtania Polski przeciwko królowi. Można by jeszcze dodać, że on obiecał Turkom i cesarzowi pewne cesje terytorialne kosztem Rzeczypospolitej; gdy dodamy do tego pieniądze i poufną zapowiedź protekcji carskiej, sprawa, moim zdaniem, nie napotka wielkich trudności.
* Andrzej hrabia Osterman (właściwie Henryk Fryderyk) -- z pochodzenia Niemiec, był w służbie dworu rosyjskiego od 1704 r.

Dowiedz się więcej

1 Wojna trzynastoletnia z zakonem krzyżackim 1454-1466
2 Wojny polsko-rosyjskie (do 1686 roku)
3 Rządy ekipy Edwarda Gierka

Komentarze
artykuł / utwór: Reformy „sejmu niemego”

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Reformy „sejmu niemego”