Potop szwedzki (1655-1660)

Zryw narodowy oparty na poczuciu solidarności społecznej wszystkich stanów spowodowany został grabieżczą polityką szwedzką wobec okupowanych terenów (kontrybucje, podatki, rekwizycje), ich bezwzględność, łamanie praw, gwałty, obce obyczaje, religia i język wywołały sprzeciw całego społeczeństwa. Symboliczny charakter w zjednoczeniu społeczeństwa polskiego odegrała obrona klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie dowodzona przez przeora klasztoru paulinów Augustyna Kordeckiego (listopad-grudzień 1655). W kraju na szeroką skalę zaczęła się rozwijać partyzantka (pierwszy przywódca partyzancki – starosta babimojski Krzysztof Żegocki). Wśród walczących byli przedstawiciele szlachty, mieszczan, jak i chłopów. Na Litwie wojewoda witebski Paweł Sapieha pobił wojska Janusza Radziwiłła, za królem Janem Kazimierzem opowiedział się także Jerzy Lubomirski, co przyczyniło się do porzucenia Szwedów przez wojska koronne (dowodzone przez Stanisława Rewerego Potockiego i Stanisława Lanckorońskiego). Poparcie dla Jana Kazimierza zostało wyrażone w konfederacji tyszowieckiej – 31 grudnia 1655, a następnie łańcuckiej. Król mógł powrócić do kraju.

Na początku 1556 roku Gustaw Adolf skłonił księcia pruskiego Fryderyka Wilhelma do uznania zwierzchnictwa Szwedów (w zamian za przyłączenie do Prus Warmii). Postępująca na południe ofensywę szwedzką spowalniała „akcja szarpana” zorganizowana przez Stanisława Czarneckiego (mimo klęski pod Gołębiem). Wojska szwedzkie zostały w kwietniu 1656 roku rozbite pod Warką, zaś w czerwcu oswobodzono Warszawę. Jan Kazimierz złożył w kwietniu 1656 roku tzw. śluby lwowskie zapowiadające poprawę sytuacji chłopów oraz wzmocnienie katolicyzmu. Karol Gustaw wzmocniony wojskami brandenburskimi odniósł w lipcu sukces w trzydniowej bitwie pod Warszawą, zajmując polską stolicę ponownie. Polacy z kolei dzięki posiłkom tatarskim zorganizowali akcję zaczepną przeciw Prusom, dowodzoną przez hetmana Wincentego Gosiewskiego (zwycięstwem pod Prostkami, klęska pod Filipowem w październiku). Karol Gustaw przyznał elektorowi brandenburskiemu pełne prawa suwerena, dążąc do rozbioru Polski i jej podziału między Szwecję, Brandenburgię, Siedmiogród i niezależne państewko Bogusława Radziwiłła (traktat w Radnot).

strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 -

Dowiedz się więcej

1 Kryzys polityczny państwa polskiego w II połowie XVII wieku
2 Społeczeństwo polskie w XVI wieku
3 Plemiona polskie

Komentarze
artykuł / utwór: Potop szwedzki (1655-1660)

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Potop szwedzki (1655-1660)