Elekcja i polityka zagraniczna Stefana Batorego (1576-1586)

W 1575 roku w związku z tym, że Henryk Walezy nie wrócił do Polski by objąć tron zarządzono kolejną elekcję. Wśród kandydatów najpoważniejszą pozycję mieli: książę Siedmiogrodu – Stefan Batory (popierany przez szlachtę jako „rodzimy król”) oraz cesarz Maksymilian II Habsburg (wspierany pieniądzmi Filipa II hiszpańskiego, popierany przez Senat, budzący obawy szlachty ze względu na absolutyzm Habsburgów połączony z nietolerancją oraz dążenie wojny z Turcją – sprzeciw został wyrażony na zjeździe w Stężycy). 12 grudnia 1575 roku magnaci i duchowieństwo katolickie na króla Polski wybrali cesarza, zaś szlachta 15 grudnia 1575 roku wybrała Annę Jagiellonkę, zaś na jej męża Stefana Batorego (pierwsza podwójna elekcja). Uroczysty ślub połączony z koronacją odbył się w krakowskiej katedrze w 1576 roku. Śmierć cesarza Maksymiliana II zapobiegła bratobójczym walkom.

Miasto Gdańsk popierane przez Danię opowiadało się za elekcją cesarza, walcząc o utrzymanie swojej politycznej pozycji i pragnąc zniesienia statutów Karnkowskiego.

Stefan Batory zarządził represje gospodarcze wobec Gdańska (forsował Elbląg). W 1577 roku doszło do zbrojnego konfliktu. Wojska gdańskie ponoszą klęskę w bitwie nad Jeziorem Lubieszowskim (wojskami polskimi dowodzi Jan Zborowski). Po zwycięstwie dochodzi do nieskutecznego oblężenia Gdańska, a wkrótce zostaje zawarty rozejm na mocy którego Gdańsk miał zapłacić kontrybucję wojenną i uznać Batorego królem. Batory zawiesił obowiązywanie statutów Karnkowskiego, które ostatecznie zostały zniesione w 1585 roku. W tym samym czasie nowy król godzi się na „opiekę” nad chorym psychicznie księciem Prus – Albrechtem Fryderykiem przez Hohenzollernów z Rzeszy w osobie margrabiego Jerzego Fryderyka z Ansbach (za pieniądze – 200 tysięcy guldenów). Był to kolejny krok do przyszłego uniezależnienia się Prus i powstania królestwa Prus. Korzystając z drugiego bezkrólewia Iwan Groźny opanował część Inflant (bez Rygi) aż po dolną Dźwinę. Nowemu królowi udało się namówić do współpracy przeciw Moskwie Danię, częściowo Szwecję, zdobył także poparcie wśród szlachty inflanckiej, a także porozumiał się z Tatarami, którzy jednak ostatecznie obrócili się przeciw Moskwie. W związku z tym Stefan Batory mógł zorganizować trzy wyprawy przeciw Moskwie. W 1579 roku zdobył Połock, rok później Wielkie Łuki, Chołom i Woroniec, zaś w 1581 roku nie udało się mu zdobyć Pskowa.

15 stycznia 1582 roku podpisany został rozejm polsko-rosyjski w Jamie Zapolskim (na dziesięć lat). Wojska rosyjskie miały wycofać się z Inflant, zaś Ziemia Połocka i Ziemia Wieliska (Wieliż) zostały przyłączone do Polski. Wzrost ekspansji Szwedów (zajęcie przez nich Narwy i Iwangrodu) z jednej strony doprowadził do zawarcia w 1583 roku układu z Iwanem Groźnym – Rosja na 120 lat została pozbawiona dostępu do Bałtyku, z drugiej zapowiadał konflikty polsko-szwedzkie.

W ostatnich latach panowania Stefan Batory dążył do antytureckich przymierzy oraz planował opanować Rosję (po śmierci Iwana IV Groźnego w 1584 roku). Plany te przerwała śmierć Batorego 12 grudnia 1586 roku.

Dowiedz się więcej

1 Wojny polsko-niemieckie za panowania Bolesława Chrobrego
2 Polska droga do zjednoczonej Europy
3 Powstania kozackie na Ukrainie

Komentarze
artykuł / utwór: Elekcja i polityka zagraniczna Stefana Batorego (1576-1586)

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Elekcja i polityka zagraniczna Stefana Batorego (1576-1586)