klp.plPołączeniu obu krajów sprzeciwiała się głównie litewska magnateria, obawiając się utraty swoich wpływów. Społeczeństwo litewskie w owym czasie przechodziło przyspieszone zmiany cywilizacyjne (nowy podział administracyjny, wydanie statutów litewskich, kształcenie elit litewskich za granicą). Unii sprzyjała szlachta litewska pragnąca na wzór polski emancypacji i zwiększenia przywilejów. Zwołanie wspólnego polsko-litewskiego sejmu nastąpiło na przełomie 1568 i 1569 roku w Lublinie. Król zrzekł się praw dziedzicznych do Litwy. Rokowania trwały wiele miesięcy. Gdy strona litewska wycofała się, król przyłączył do Korony sprzyjające jej Podlasie, a następnie Wołyń i Kijowszczyznę, co spowodowało powrót delegacji. 28 czerwca 1569 roku zawarto unię tworząc wspólną Rzeczpospolitą złożoną z Korony i Litwy.
Akty unijne zostały wystawione przez sejmy koronny i litewski 1 lipca, a przez króla Zygmunta 4 lipca 1569 roku, łącząc suwerenne i równouprawnione państwa w jedno państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Kraje zachowały swoje terytoria, a także prawo, urzędy, skarb i wojsko. Od tej pory wspólny miał być monarcha, oraz sejm złożony z senatorów i posłów obu krajów, a także wszelkie przywileje dla szlachty obu krajów. Wspólne były też wojny i polityka zagraniczna. Trzy inkorporowane prowincje (Podlasie, Wołyń i Kijowszczyzna) pozostały przy Koronie, co spowodowało pełną ochronę tych terenów przed napadami tatarskimi i tureckimi.
| Unia lubelska z 1569 roku 1. W Imię Pańskie, Amen. Ku wiecznej pamięci sprawy niżej opisanej (…). 3. Iż już Korona i Wielki Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielne i nieróżne ciało,a także nieróżna ale jedna spólna Rzeczpospolita, która się ze dwu państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła. |
| 4. A temu obojem narodowi, żeby już wiecznemi czasy jedna głowa, jeden pan i jeden król spólny rozkazował, który spólnymi głosy od Polaków i od Litwy obran, a miejsce obierania w Polszcze, a potym na Królestwo Polskie pomazan i koronowan będzie, któremu obieraniu wedle przywileju Aleksandrowego* niebytność której strony przekazać nie ma, albowiem powinnie et ex debito** rady i wszystkie stany Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego wzywane być mają. (…) 7. A przy koronacyi nowego króla mają być przez króla koronowanego poprzysiężonei zaraz konfirmowane na jednym liście i jednymi słowy na wieczne czasy prawa, przywileje i wolności poddanych wszystkich obojga narodów i państw tak złączonych. 8. Sejmy i rady ten oboj naród ma zawżdy mieć spólne koronne pod królem polskim panem swym i zasiadać tak panowie między pany osobami swemi, jako posłowie między posły i radzić o spólnych potrzebach, tak na sejmie jako i bez sejmu w Polszcze i w Litwie. (…) 16. Sejmów innych żadnych osobnych stanom koronnym i litewskim król J.M. składać nie będzie, jedno zawżdy spólne sejmy temu obojemu narodowi, jako ciału jednemu w Polszcze składać będzie, gdzie się J.K.Mci i radom koronnym i litewskim najsłuszniej zdać będzie (…). *Przywilej mielnicki z 1501 r. **i z obowiązku. |
Skutki zawarcia unii
- wcielenie do Korony Wołynia, Podola i Ukrainy umożliwiło możnowładcom odbudowę swej potęgi;
- włączenie ziem południoworuskich do Korony spowodowało konieczność obrony tych ziem przed najazdami turecko-tatarskimi, a następnie wywołało spór z Moskwą i powstania kozackie, wyniszczające Rzeczpospolitą;
- połączenie ziem rozwiniętych (Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, zachodnia część Małopolski) z ziemiami słabo rozwiniętymi o dominującej gospodarce ekstensywnej;
- utrwalenie niskiej pozycji mieszczaństwa w Rzeczpospolitej;
- powstanie najbardziej wielokulturowego państwa w ówczesnej Europie – powstanie wyjątkowej kultury zrodzonej ze współżycia wielu narodów.
Dowiedz się więcej
1 Seniorat w dziejach Polski średniowiecznej
2 Polska emigracja w latach socjalizmu
3 Rządy Andegawenów w Polsce
2 Polska emigracja w latach socjalizmu
3 Rządy Andegawenów w Polsce
Komentarze
artykuł / utwór: Unia lubelska 1569
Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)