Unia lubelska 1569
Historia Polski klp.pl klp.pl Lektury Analizy i interpretacje Motywy literackie Epoki
W wyniku postulatów ruchu egzekucyjnego dążono do rozszerzenia powiązań między Polską i Litwą, do zawarcia nowej unii, doszło do zwołania wspólnego polsko-litewskiego sejmu. Przeszkodą był fakt dziedziczności litewskiego tronu przez Jagiellonów. Tron litewski dawał bowiem gwarancję uzyskania tronu elekcyjnego w Polsce. Problem ten zniknął w wyniku bezdzietności Zygmunta II Augusta, co umożliwiło połączenie polski i Litwy unią realną.

Połączeniu obu krajów sprzeciwiała się głównie litewska magnateria, obawiając się utraty swoich wpływów. Społeczeństwo litewskie w owym czasie przechodziło przyspieszone zmiany cywilizacyjne (nowy podział administracyjny, wydanie statutów litewskich, kształcenie elit litewskich za granicą). Unii sprzyjała szlachta litewska pragnąca na wzór polski emancypacji i zwiększenia przywilejów. Zwołanie wspólnego polsko-litewskiego sejmu nastąpiło na przełomie 1568 i 1569 roku w Lublinie. Król zrzekł się praw dziedzicznych do Litwy. Rokowania trwały wiele miesięcy. Gdy strona litewska wycofała się, król przyłączył do Korony sprzyjające jej Podlasie, a następnie Wołyń i Kijowszczyznę, co spowodowało powrót delegacji. 28 czerwca 1569 roku zawarto unię tworząc wspólną Rzeczpospolitą złożoną z Korony i Litwy.

Akty unijne zostały wystawione przez sejmy koronny i litewski 1 lipca, a przez króla Zygmunta 4 lipca 1569 roku, łącząc suwerenne i równouprawnione państwa w jedno państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Kraje zachowały swoje terytoria, a także prawo, urzędy, skarb i wojsko. Od tej pory wspólny miał być monarcha, oraz sejm złożony z senatorów i posłów obu krajów, a także wszelkie przywileje dla szlachty obu krajów. Wspólne były też wojny i polityka zagraniczna. Trzy inkorporowane prowincje (Podlasie, Wołyń i Kijowszczyzna) pozostały przy Koronie, co spowodowało pełną ochronę tych terenów przed napadami tatarskimi i tureckimi.
Unia lubelska z 1569 roku
1. W Imię Pańskie, Amen. Ku wiecznej pamięci sprawy niżej opisanej (…).
3. Iż już Korona i Wielki Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielne i nieróżne ciało,a także nieróżna ale jedna spólna Rzeczpospolita, która się ze dwu państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła.

4. A temu obojem narodowi, żeby już wiecznemi czasy jedna głowa, jeden pan i jeden król spólny rozkazował, który spólnymi głosy od Polaków i od Litwy obran, a miejsce obierania w Polszcze, a potym na Królestwo Polskie pomazan i koronowan będzie, któremu obieraniu wedle przywileju Aleksandrowego* niebytność której strony przekazać nie ma, albowiem powinnie et ex debito** rady i wszystkie stany Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego wzywane być mają. (…)
7. A przy koronacyi nowego króla mają być przez króla koronowanego poprzysiężonei zaraz konfirmowane na jednym liście i jednymi słowy na wieczne czasy prawa, przywileje i wolności poddanych wszystkich obojga narodów i państw tak złączonych.
8. Sejmy i rady ten oboj naród ma zawżdy mieć spólne koronne pod królem polskim panem swym i zasiadać tak panowie między pany osobami swemi, jako posłowie między posły i radzić o spólnych potrzebach, tak na sejmie jako i bez sejmu w Polszcze i w Litwie. (…)
16. Sejmów innych żadnych osobnych stanom koronnym i litewskim król J.M. składać nie będzie, jedno zawżdy spólne sejmy temu obojemu narodowi, jako ciału jednemu w Polszcze składać będzie, gdzie się J.K.Mci i radom koronnym i litewskim najsłuszniej zdać będzie (…).
*Przywilej mielnicki z 1501 r.
**i z obowiązku.

Skutki zawarcia unii

  • wcielenie do Korony Wołynia, Podola i Ukrainy umożliwiło możnowładcom odbudowę swej potęgi;

  • włączenie ziem południoworuskich do Korony spowodowało konieczność obrony tych ziem przed najazdami turecko-tatarskimi, a następnie wywołało spór z Moskwą i powstania kozackie, wyniszczające Rzeczpospolitą;

  • połączenie ziem rozwiniętych (Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, zachodnia część Małopolski) z ziemiami słabo rozwiniętymi o dominującej gospodarce ekstensywnej;

  • utrwalenie niskiej pozycji mieszczaństwa w Rzeczpospolitej;

  • powstanie najbardziej wielokulturowego państwa w ówczesnej Europie – powstanie wyjątkowej kultury zrodzonej ze współżycia wielu narodów.



  Dowiedz się więcej
1  Seniorat w dziejach Polski średniowiecznej
2  Polska emigracja w latach socjalizmu
3  Rządy Andegawenów w Polsce



Komentarze
artykuł / utwór: Unia lubelska 1569
Linia



    Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)
    Linia

    Imię:
    E-mail:
    Tytuł:
    Komentarz: