Panowanie Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492)

Rok po śmierci króla Władysława III zjazd w Sieradzu zwrócił się do Kazimierza Jagiellończyka o przyjęcie polskiej korony. Ten jednak nie spieszył się z przyjazdem do Krakowa (mimo szantażów ze strony oligarchii), pragnąc koronować się na najdogodniejszych dla siebie warunkach, pozwalających mu na sprawowanie rzeczywistych rządów. Koronacja odbyła się w 1447 roku, choć już rok wcześniej Kazimierz wydał akt regulujący polsko-litewskie relacje na zasadzie całkowitej równości. Litwa uzyskała gwarancje nienaruszalności granic, a bojarowie litewscy prawa podobne do polskiej szlachty.

Po objęciu tronu Kazimierz Jagiellończyk, wykorzystując konflikty wewnętrzne umocnił swoją pozycję, budując silne stronnictwo. Opowiadając się za papiestwem w jego sporze z soborem osłabił pozycję biskupa Oleśnickiego (między innymi, potwierdzając prymat arcybiskupa gnieźnieńskiego w polskim Kościele). Zagrożeniem dla panowania Kazimierza była próba buntu oligarchii litewskiej przeciw jego rządom na Litwie (doszło do odesłania herbów nadanych litewskim bojarom podczas unii w Horodle w 1413 roku). Na zjeździe w Piotrkowie w 1453 roku król nie dopuścił do zaostrzenia konfliktu z Litwą o Wołyń i Podole, poparł Związek Pruski, czym zjednał sobie Wielkopolan i utrzymywał poprawne kontakty z Kurią Rzymską. W polityce zagranicznej Kazimierz Jagiellończyk także odnosił sukcesy. W 1456 roku zakupił i wcielił do Korony księstwo oświęcimskie, zaś księstwo Zatorskie uznało zwierzchność Polski (nabył je dla Korony Jan Olbracht). Także z terenów Mazowsza udało się królowi inkorporować ziemię bełską, Rawę, Gostyń oraz Sochaczew, z których to terenów utworzone zostało województwo rawskie (w 1495 r. - Płock – województwo płockie).

Za panowania Kazimierza pojawił się silny przeciwnik na wschodzie – władca księstwa moskiewskiego – Iwan III, który zajmował konkurencyjne ruskie ośrodki i zamierzał uczynić Moskwę „trzecim Rzymem”, przejmując dziedzictwo i tradycje Konstantynopola. Na południu państwu polskiemu zaczęli zagrażać Turcy, którzy w 1473 roku zajęli Konstantynopol i posuwali się wciąż na zachód (w 1475 roku podporządkowali sobie krymskich tatarów – chanat krymski). W 1482 roku nastąpił wielki najazd Tatarów krymskich na Podole i Wołyń, drugi w 1484 roku odparł królewicz Jan Olbracht. O klęsce polityki południowo-wschodniej przesądziła utrata zwierzchnictwa nad Mołdawią. Jej hospodar – Stefan Wielki – przeszedł na stronę turecką w 1487 roku, czego nie zdołała zmienić wyprawa Jana Olbrachta w 1497 roku.

Kazimierz Jagiellończyk wmieszał się również do sporu o tron czeski, na którym popiera wbrew papieżowi husytę – Jerzego z Podiebradu. Kiedy jego syna Władysława uznano za następcę czeskiego tronu pretensję o władzę zgłosił król węgierski Maciej Korwin. Popierany przez część Królestwa Czeskiego zajął Morawy, Śląsk i Łużyce. W 1471 roku po śmierci Jerzego z Podiebradu władzę nad właściwymi Czechami uzyskuje Władysław Jagiellończyk. Zbrojny konflikt polsko-czesko-węgierski wyniszczył skarb królestwa, dodatkowo spowodował wybuch wojny z Krzyżakami („wojna księża”). Ugoda polskiego króla z Korwinem z 1479 roku pozwoliła na powrót do sytuacji wyjściowej, jednak gwarantowała dożywotnie władanie Śląskiem, Morawami i Łużycami królowi Maciejowi.

Po śmierci Macieja Korwina w 1490 roku dochodzi do kolejnych sporów, tym razem o tron węgierski. Obok dwóch synów Kazimierza Jagiellończyka – Jana Olbrachta i Władysława o koronę zabiega Maksymilian Habsburg. Walkę wygrywa Władysław popierany przez magnaterię i zwolenników Korwina, zawierając ugodę z Habsburgami. Kazimierz IV Jagiellończyk umiera w 1492 roku.

Dowiedz się więcej

1 Polska za czasów Sejmu Wielkiego (1788-1792)
2 Autonomia galicyjska
3 Reformy oświeceniowe za czasów stanisławowskich (do 1788 roku)

Komentarze
artykuł / utwór: Panowanie Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492)

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Panowanie Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492)