Rządy Andegawenów w Polsce
Historia Polski klp.pl klp.pl Lektury Analizy i interpretacje Motywy literackie Epoki
Po śmierci Kazimierza Wielkiego zgodnie z zawartą przez niego umową w 1370 roku królem Polski zostaje Ludwik Węgierski z dynastii Andegawenów – zawiązana zostaje polsko-węgierska unia personalna, która łączy oba kraje do 1382 roku.
Następstwo tronu polskiego po Kazimierzu Wielkim według relacji Janka z Czarnkowa
Ten tedy Karol*, nadzieją obiecanego zysku podniecony, najwyższym (dostojnikom) króla Kazimierza, mianowicie Zbyszkowi, prepozytowi krakowskiemu i Spytkowi, kasztelanowi krakowskiemu, których radami rządził się król Kazimierz, natenczas jeszcze młody, czynił wielkie dary, nadawał zamki i posiadłości i corocznie pewne opłaty składał, byle by królowi Kazimierzowi doradzali, aby nie odstąpił od zaczętego dzieła, lecz syna jego Ludwika ze następcę sobie w Królestwie przyjął. Aby zaś tym łatwiej mogli skłonić Kazimierza ku uczynieniu tego, Karol przyrzekł, że syn jego Ludwik wszystko, co do Królestwa Polskiego należało, a przez kogokolwiek było zabrane lub zajęte, zwłaszcza zaś Pomorze (zabrane) przez Krzyżaków, własnym staraniem i kosztem odbierze i przywróci. A zatem król Kazimierz dając posłuch namowom swoich doradców, jak również obietnicom wspomnianego króla i swej siostry, owego Ludwika wybrał sobie na następcę i dziedzicem ustanowił. Właściwa umowa, przysięgą i pismami potwierdzona, zawierała, między innymi, trzy następujące warunki: po pierwsze, przyrzekł król Ludwik wszystkie granice Królestwa Polskiego (opatrzyć), w szczególności zaś zobowiązał się sam, swoimi ludźmi, własnym kosztem i staraniem odzyskać Pomorze; dalej, jeśli wspomniany król Polski Kazimierz zejdzie bez męskiego potomstwa, a Ludwik, król węgierski, po nim na Królestwie nastąpi, nie wynosić na urząd starościński żadnego cudzoziemca, lecz jedynie któregoś z Polaków; nareszcie, żadnych nowych opłat czyli podatków nie nakładać, prawa zaś, przywileje i swobody ziemianom nienaruszenie zachować, oraz wszystko, co było niesprawiedliwie zabrane tak mężom kościelnym jak świeckim, zwrócić, bez najmniejszego sprzeciwiania się. Ze swej strony, panowie i szlachta całego Królestwa Polskiego, jemu i synom jego jedynie, gdyby ich miał, przyrzekli (wierność), jeśli i o ile będzie dotrzymane to, co im ten pan obiecał.
* Karol – Karol Robert, król Węgier, ojciec Ludwika.


Polską początkowo rządziła Elzbieta Łokietkówna, a po jej śmierci rada królewska, której członkowie wywodzili się spośród szlachty małopolskiej. Ludwik skupiał się głównie na rozwoju Węgier, nie do końca wywiązując się z umowy z Kazimierzem, nie czyniąc żadnych kroków w kierunku odzyskania dla Polski Pomorza (zrzeka się tytułu pana Pomorza). Ponadto Polska traci Santok i Drezdenko na rzecz Brandenburgii, ziemie włodzimierską na rzecz Litwy, zaś Ruś Halicka wiąże się z Koroną Węgierską (zarządzana przez węgierskich starostów).W 1374 roku, w związku z brakiem męskiego potomka, Ludwik Węgierski nadaje szlachcie pierwszy przywilej generalny wydany w Koszycach (przywilej koszycki) w zamian za zapewnienie prawa do tronu jednej ze swoich trzech córek. Przywilej ograniczył główny podatek – poradlne – do dwóch groszy rocznie z łana chłopskiego, zaś gospodarstwa pańskie zostały całkowicie zwolnione z opodatkowania. Ponadto Ludwik zwalniał szlachtę od obowiązku odbudowy i reperacji zamków warownych, wprowadzał odszkodowania dla szlachty za udział w wyprawach pospolitego ruszenia poza granicami kraju. Starostami mieli odtąd zostawać wyłącznie Polacy, zaś inne ziemskie urzędy – mieszkańcy danej ziemi.
Przywilej koszycki - 17 września 1374 r.

W imię pańskie. Amen (...) my, Ludwik z bożej łaski węgierski, polski, dalmacki etc. król, chcemy, aby doszło do wiadomości wszystkich, tak obecnych, jak i przyszłych, że:(...)
5. Ponieważ zaś rzeczona szlachta nasza w szczególnej swej do nas miłości przyjęła (...) i potomstwo nasze żeńskie, tak samo jak męskie, sobie za księcia i pana – przeto (...) zwalniamy i wyjmujemy od składania wszelkich danin, podatków i opłat, tak ogólnych, jak i szczególnych, jakimkolwiek mianem by się zwały, wszystkie miasta, grody, posiadłości, miasteczka i wsie, mieszkańców wsi całego Królestwa Polskiego (...)oraz chcemy, aby byli zwolnieni, oswobodzeni i wyjęci od wszelkich posług, robót, ciężarów i dostaw, tyczących się tak ludzi, jak i rzeczy.
6. Chcemy zadowolić się tym tylko, aby corocznie na św. Marcina wyznawcę (11 listopada) nam i następcom naszym na znak najwyższego panowania i uznania korony Królestwa Polskiego płacono po dwa grosze zwykłej monety (...)

8. Jeśli podczas panowania naszego lub następców naszych potrzeba nam będzie wyruszyć na wyprawę poza granice Królestwa Polskiego i jeśli szlachcie polskiej w naszej obecności lub bez nas z jakimikolwiek nieprzyjaciółmi w tej wyprawie przyjdzie bitwę stoczyć lub mieć spotkanie, w którym niektórzy będą do niewoli wzięci i poniosą większe lub mniejsze szkody w rzeczach lub osobach , wtedy im wypłacimy całkowite odszkodowanie (…)
14. Nadto obiecujemy, że żadnego pana, rycerza lub szlachcica lub kogo innego, jakiegokolwiek stanu będzie, postronnego przybysza, czyli cudzoziemca, starostą nie uczynimy (...)


Szlachta polska zgodziła się na koronację jednej z córek Ludwika, jednak zażądała zerwania unii personalnej z Węgrami. Po śmierci Ludwika Andegaweńskiego tron węgierski przypadł jego starszej córce – Marii i jej mężowi Zygmuntowi Luksemburczykowi, zaś polski tron miał przypaść Jadwidze (w chwili śmierci ojca miała 9 lat).

Po śmierci Ludwika w Polsce zapanowało bezkrólewie. O tron krakowski zaczął starać się książę mazowiecki Siemowit, zaś w Wielkopolsce doszło do konfliktu między możnymi. Sytuacja zmieniła się, gdy do Krakowa przybyła Jadwiga. Została koronowana na króla Polski jesienią 1384 roku. Jadwiga od 1374 roku była zaręczona z księciem austriackim Wilhelmem Habsburgiem, jednak szlachta polska pragnęła znaleźć „nowego”, bardziej godnego męża dla Jadwigi. Wybór padł na księcia Litwy – Jagiełłę.


  Dowiedz się więcej
1  Polski marzec 1968
2  O kształt granic II Rzeczypospolitej
3  Polskie władze na uchodźstwie



Komentarze
artykuł / utwór: Rządy Andegawenów w Polsce
Linia



    Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)
    Linia

    Imię:
    E-mail:
    Tytuł:
    Komentarz: