Pierwsze próby zjednoczeniowe

W czasach rozbicia dzielnicowego rozdrobnieniu nie uległa jedynie ziemia krakowska, która wraz z ziemią sandomierską przez większą część XII i XIII wieku pozostawała w ręku tego samego władcy. W 1288 roku umiera bezpotomnie książę krakowski Leszek Czarny (w 1279 roku po bezpotomnej śmierci Bolesława Wstydliwego panował w Krakowie, jego zwycięstwo w 1282 nad bałtyjskim plemieniem Jaćwingów zakończyło etap ekspansji tego plemienia na ziemie polskie, lokował m.in. Sandomierz, zaś gród Kraka otoczył murami), po którym władzę pragnęło przejąć wielu potomków Piasta. Także Wielkopolska – początkowo podzielona – w połowie XIII wieku – znajdowała się pod władzą jednego księcia. Naturalnym stało się, że to właśnie w tych dwóch dzielnicach idee zjednoczeniowe były najsilniejsze.

Mimo rozbicia dzielnicowego wśród elit polskich dominowało przekonanie o tym, że do sprawowania władzy mogą pretendować są wyłącznie Piastowiczowie (osoby z rodu Piastów). Ci z nich, którzy mieli kilkoro synów, dzielili między nich swe dzielnice, jednak bezdzietni zazwyczaj zawierali umowy z innymi członkami rodu, by przekazać im swe ziemie po śmierci. W wyniku takich układów książę wrocławski - Henryk IV Probus (Henryk Prawy) – połączył w swoich rękach Dolny Śląsk z Krakowem (1289 rok). O Kraków zwycięsko rywalizował z księciem na Kujawach – Władysławem Łokietkiem. Próby uzyskania korony królewskiej przerwała jego śmierć w 1290 roku.Kolejna zjednoczeniowa inicjatywa wyszła z Wielkopolski. Książę wielkopolski – Przemysł II, dzięki układowi zawartemu z księciem pomorskim Mszczujem podporządkował sobie Pomorze Gdańskie w 1294 roku. Rok później został koronowany w Gnieźnie na króla Polski przez arcybiskupa Jakuba Świnkę. Na jego pieczęci widniał napis: „Sam Wszechpotężny zwrócił Polakom zwycięskie znaki”. Jego panowanie trwało zaledwie kilka miesięcy – został wkrótce zamordowany na zlecenie Brandenburczyków w lutym 1296 roku w Rogoźnie. Posiadane dwie prowincje nie pozwalały jeszcze na utrwalenie władzy.

Kolejna koronacja odbyła się w Gnieźnie w 1300 roku. Nowym królem został Wacław II z rodu czeskich Przemyślidów, który po śmierci Henryka Probusa przejął rządy w Krakowie (od 1291 roku). Przyłączył do ziemi krakowskiej zbuntowaną przeciw Łokietkowi Wielkopolskę (połączył więc dwie najważniejsze polskie dzielnice), podporządkował także na zasadzie lenna księstwa śląskie i Mazowsze. Swoją pozycję umocnił poprzez ślub z córką Przemysła II - Ryksą.

Za jego panowania ustanowiono w Polsce urząd starosty, urzędu ziemskiego zależnego wyłącznie od króla polegającego na sprawowaniu władzy administracyjnej i sądowniczej. Ponadto król przeprowadził reformę monetarną – bicie grosza praskiego. Polityka Wacława II nie była jednak akceptowana przez polskich dostojników – sprzyjał Niemcom i Czechom, złożył hołd lenny cesarzowi, popierał czeskich i niemieckich urzędników.

Dowiedz się więcej

1 Panowanie Władysława Hermana (1079-1102)
2 Polacy wobec zaborców po upadku powstania styczniowego
3 Stan wojenny 1981 i schyłek socjalizmu w Polsce

Komentarze
artykuł / utwór: Pierwsze próby zjednoczeniowe

Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)

Imię:
E-mail:
Tytuł:
Komentarz:

Historia Polski / Pierwsze próby zjednoczeniowe